Czy ma to wykonywać lekarz, pielęgniarka oddziału wewnętrznego, czy może ochroniarz? Jakie przepisy regulują sposób założenia pasów (czy obowiązkowo na kończyny górne i dolne, czy decyzję podejmuje lekarz)? Czy tzw. pasowanie jest czynnością lekarską?
Przepisy dotyczące stosowania przymusu bezpośredniego są zawarte w:
• ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.); szczególnie art. 18;
• rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 sierpnia 1995 r. w sprawie stosowania przymusu bezpośredniego (Dz. U. Nr 103 poz. 514).
Rozporządzenie nie reguluje ilości pasów, jakie można zastosować. Paragraf 5 rozporządzenia stanowi, że unieruchomienie może być zastosowane z użyciem pasów, uchwytów, prześcieradeł lub kaftana bezpieczeństwa. Należałoby przyjąć, że należy zastosować tyle pasów, ile jest konieczne do unieruchomienia pacjenta, stosując zasadę jak najmniejszej uciążliwości (zgodnie z art. 12 ustawy).
Czynności te mogą wykonywać wyłącznie wyszkoleni w tym zakresie pracownicy medyczni lub musi to być wykonywane w ich obecności. Szkolenie pracowników w zakresie stosowania przymusu bezpośredniego organizuje kierownik szpitala, domu pomocy społecznej lub zakładu pomocy doraźnej (pogotowia ratunkowego) zgodnie z § 17 rozporządzenia.
Ponieważ pytanie dotyczy oddziału wewnętrznego, należy zwrócić uwagę, że przymus bezpośredni może być stosowany tylko w psychiatrii, a nie dla innych przypadków, gdy leczony jest pacjent cierpiący na zaburzenia psychiczne. Obecny stan prawny nie przewiduje innych przypadków zastosowania przymusu bezpośredniego wobec pacjentów (oprócz izby wytrzeźwień). Zatem w przedstawionym stanie faktycznym przymus bezpośredni nie może zostać zastosowany na oddziale wewnętrznym.
Przyjmuje się pogląd, że zastosowanie przymusu bezpośredniego w innej sytuacji wymaga odrębnego uregulowania, wykluczając stosowanie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego przez analogię (zob. szerzej w: M. Boratyńska, P. Konieczniak, Prawa pacjenta, Warszawa 2001 s. 419-425).
Nie ma ustawowej definicji czynności lekarskiej. Przyjmuje się, że jest to czynność polegająca na oddziaływaniu na organizm człowieka, wykonywana w celu leczniczym. "Pasowanie" ze względu na swój charakter, jest czynnością, którą wg ustawy może zarządzić lekarz (wyjątkowo pielęgniarka). Skoro ustawodawca wskazał, kto może wykonać daną czynność, można przyjąć, że jest to czynność lekarska, ale są także poglądy przeciwne.