Profesor Gałecki uważa, że rola psychiatrów wzrośnie, gdy w lipcu 2015 wejdzie w życie nowelizacja kodeksu postępowania karnego, umożliwiająca wykorzystywanie tzw. prywatnych opinii psychiatrycznych.

W piątek 17 kwietnia 2015 w Łodzi rozpoczął się dwudniowy Kongres Psychiatrii Sądowej, w którym uczestniczy około 200 psychiatrów, psychologów i seksuolodzy i około 100 prawników z całego kraju. W czasie wykładów, sesji i warsztatów prezentowane są zagadnienia z obu tych dziedzin oraz wiedza niezbędna do orzekania i opiniowania w sprawach dotyczących zdrowia psychicznego oraz wykorzystywania psychiatrii w procesie stosowania prawa.

- Nie ma sprawiedliwości bez postępowania dowodowego, podczas którego wykorzystujemy opinie biegłych specjalistów - mówił minister Grabarczyk, który otworzył kongres. Jak dodał, spotkanie w Łodzi to dobra okazja do poddania krytyce nowych rozwiązań prawnych.

Czytaj: Olsztyn: biegła oskarżona o fałszywą opinię twierdzi, że napisałaby to samo >>>

- Od 1 lipca 2015 zmienimy tryb postępowania karnego na w pełni kontradyktoryjny. Postępowanie dowodowe w tym trybie zyskuje na znaczeniu. I to także będzie test dla całego wymiaru sprawiedliwości, dla stron i postępowania dowodowego, podczas którego przedstawiane będą opinie biegłych i instytutów - powiedział.

Profesor Gałecki z Kliniki Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi wyjaśnił, że w roku 2015 wprowadzona zostanie duża nowelizacja kodeksu postępowania karnego, która będzie pozwalała na wykorzystywanie w postępowaniu tzw. prywatnych opinii psychiatrycznych.

- Nie tylko sąd będzie powoływał biegłych psychiatrów, ale np. osoba podsądna lub podejrzany będzie mógł poprosić biegłego – któremu on zapłaci – o to, żeby wydał opinię. To zupełna nowość w postępowaniu karnym, trochę na wzór amerykański i anglosaski - zaznaczył.

- Jesteśmy ciekawi, jak to zadziała. Pojawiają się obawy, że mogą zdarzyć się lekarze nieuczciwi, którzy za wysokie honoraria będą pisać nieprawdziwe opinie - podkreślił naukowiec. - Jednak stworzenie opinii to stworzenie dokumentu, jeśli będzie on nieprawdziwy, nieoparty na rzetelnej wiedzy, odpowiedzialność poniesie biegły - zaznaczył.

Nowelizacja – zdaniem Gałeckiego - ma na celu przyspieszenie postępowania, które obecnie przedłuża się z powodu długiego oczekiwania na wydanie opinii biegłego, ponieważ na przykład w województwie łódzkim jest tylko trzech biegłych seksuologów.

- Problemem jest nie tylko zbyt mała liczba biegłych, ale też ustawowa opłata za wykonanie opinii, która jest relatywnie niska. W czasie, który lekarz musi poświęcić na przygotowanie opinii, jest w stanie – wykonując swój zawód – zarobić o wiele więcej, co sprawia, że nikt nie chce pisać opinii – uważa psychiatra.

Zgodnie z przytoczonymi przez Gałeckiego danymi, biegli psychiatrzy wydają opinie w 80 procentach spraw karnych w Polsce. Jak wyjaśnił, zaburzenie i choroba psychiczna są przesłanką ustawową, aby w postępowaniu karnym powołać biegłego psychiatrę.
- Przesłanką do powołania biegłego jest np. skorzystanie z poradni psychologiczno-pedagogicznej w czasie nauki w szkole. Jeśli taki fakt pojawi się w aktach sprawy danej osoby – nawet, jeśli popełni ona czyn w wieku lat 40 – biegły musi być powołany - podkreślił profesor.

W opinii Gałeckiego liczba spraw karnych, w których musi wypowiedzieć się psychiatra, będzie rosła ze względu na wzrost zachorowalności na depresje, zaburzenia lękowe, zespoły otępienne i inne choroby psychiczne.

- Mamy do czynienia z coraz większą liczbą spraw, w których musi wypowiedzieć się w sądzie psychiatra. Bez jego opinii, sąd nie wie, czy dana osoba była poczytalna, a to bardzo istotne, bo jeśli ktoś był niepoczytalny nie można przypisać mu winy – wtedy a priori i z urzędu sprawę się umarza - dodał.

Zdaniem profesora psychiatria sądowa łączy precyzję i rygorystyczność prawa i wiele odcieni zdrowia psychicznego.
- Nie jest jednak tak, że stwierdzona niepoczytalność stanowi ucieczkę przed karą za popełniony czyn. Są standardy, wiedza i doświadczenie, choć faktycznie w opiniach psychiatrycznych jest bardzo dużo subiektywizmu. Tego się nie da uniknąć, choć można ten subiektywizm zminimalizować - powiedział psychiatra.

Kongres Psychiatrii Sądowej został zorganizowany przez Klinikę Psychiatrii Dorosłych UM w Łodzi i Łódzki Oddział Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. (pap)