Zanieczyszczenie powietrza jest największym pojedynczym zagrożeniem dla zdrowia ludzi w Europie, związanym ze środowiskiem. Powoduje skrócenie czasu życia mieszkańców i przyczynia się do poważnych chorób, między innymi serca, układu oddechowego i nowotworów - alarmują autorzy raportu. 

Drobny pył zawieszony (tzw. PM 2,5), czyli wszystkie aerozole atmosferyczne o wielkości 2,5 mikrometra lub mniejsze, odpowiadał w skali Europy w 2012 roku za 432 tys. przedwczesnych zgonów. Ryzyko związane z narażeniem na ten rodzaj zanieczyszczenia nie zmalało w stosunku do wcześniejszych lat. 

Pyły zawieszone mogą powodować lub pogłębiać choroby układu krążenia i płuc, zawały serca, zaburzenia rytmu serca i nowotwory. W 2013 roku aż 87 procent mieszkańców unijnych miast było narażonych na stężenia PM 2,5 przekraczające wartości ustanowione przez WHO, jako maksymalnie dopuszczalne dla zdrowia. Norma jakości powietrza przyjęta w Unii jest mniej rygorystyczna. W odniesieniu do niej na stężenia PM 2,5 powyżej wartości docelowej narażonych było jedynie 9 procent mieszkańców miast. 

Narażenie na kontakt z dwutlenkiem azotu i ozonem przełożyło się odpowiednio na około 75 tys. i 17 tys. przedwczesnych zgonów. 

Dwutlenek azotu wpływa na układ oddechowy, a jednocześnie przyczynia się do powstawania pyłów zawieszonych i przekroczeń stężenia ozonu. W 2013 roku 9 procent mieszkańców miast w krajach UE było narażonych na stężenia NO2 przekraczające normy WHO i identyczne normy UE. Większość (93 procent) przekroczeń dotyczy okolic dróg. 

Czytaj: Badania: zanieczyszczenie powietrza szkodzi plemnikom>>>

Narażenie na ozon jest wysokie zwłaszcza w miastach. W 2013 roku na jego stężenia powyżej wartości zalecanych przez WHO było narażonych 98 procent mieszkańców miast UE. 

W raporcie oszacowano też sytuację poszczególnych krajów. Jeśli chodzi o zanieczyszczenie pyłami PM 2,5, to dla naszego kraju liczba związanych z nimi przedwczesnych zgonów w 2012 roku wynosiła 44,6 tys. Pod tym względem wyprzedziły nas tylko Niemcy, Włochy i Francja. Z kolei z powodu zanieczyszczeń ozonem przedwcześnie umarło 1,1 tys. Polaków (więcej zgonów było jedynie w Niemczech, Włoszech, Francji i Hiszpanii). 

- Głównym problemem Polski są pyły zawieszone i benzopiren. Głównym ich źródłem są instalacje przemysłowe i ogrzewanie domów - powiedział ekspert EEA w dziedzinie danych na temat jakości powietrza Alberto González Ortiz. Pod względem średniej stężeń (ze wszystkich stacji pomiarowych) PM 2,5 oraz benzopirenu nasz kraj znajduje się w niechlubnej ścisłej czołówce Europy - zaznaczył. Dodał również, że w ostatnich latach widać w Polsce niewielki, ale stały spadek całkowitych krajowych emisji PM 2,5. 

Według raportu, zanieczyszczenie dwutlenkiem azotu w Polsce jest przyczyną 1,6 tys. przedwczesnych zgonów. Pod tym względem tego zagrożenia wśród 40 krajów Europy Polska znajduje się na 7. miejscu: za Wielką Brytanią, Niemcami, Francją, Hiszpanią, Holandia i Belgią. 

- Mimo redukcji emisji i poprawy sytuacji w ostatnich dziesięcioleciach, zanieczyszczenie powietrza wciąż negatywnie wpływa na stan zdrowia Europejczyków, zmniejszając jakość i długość ich życia"- komentuje raport dyrektor EEA Hans Bruyninckx. - Ma ono również poważne skutki ekonomiczne, zwiększając koszty leczenia i zmniejszając produktywność gospodarki poprzez utratę wielu dni roboczych z powodu chorób. 

Według EEA w ostatnich dekadach w Europie zmalały emisje dwutlenku siarki. Doprowadziły do tego unijne wymogi korzystania z technologii niskoemisyjnych i ograniczenia zawartości siarki w paliwach. Na ogół niewielkie były też stężenia tlenku węgla, benzenu i metali ciężkich (arsenu, kadmu, niklu i ołowiu) w powietrzu w 2013 roku. 

Autorzy raportu zaznaczają, że zanieczyszczenia powietrza mają zły wpływ nie tylko na zdrowie ludzi, ale i na rozwój roślin oraz stan ekosystemów. Do powszechnych w Europie problemów należy nna przykład eutrofizacja spowodowana przez amoniak i tlenki azotu, jak też uszkodzenia roślin spowodowane przez ozon. 

Pełen tekst raportu dostępny jest na stronie: www.eea.europa.eu/publications/air-quality-in-europe-2015 (pap)