Medyczne laboratoria diagnostyczne mogą stanowić samodzielne jednostki organizacyjne lub wchodzić w skład szpitala, zespołu opieki zdrowotnej lub przychodni. Wykonuje badania in vitro materiału biologicznego. Czynności diagnostyki laboratoryjne obejmują badania płynów ustrojowych, wydzielin, wydalin i tkanek pobranych dla celów profilaktycznych, diagnostycznych i leczniczych lub sanitarno-epidemiologicznych. Mają one na celu określenie właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych, badania mikrobiologiczne, badania zmierzające do ustalenia zgodności tkankowej czy oceny jakości i wartości diagnostycznej badania oraz laboratoryjnej interpretacji i autoryzacji wyniku badań.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia z 22 kwietnia 2005 roku w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.)  praca w medycznych laboratoriach diagnostycznych znalazła się w wykazie prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych. Najczęstszą przyczyną zakażeń są bakterie typu Shigella, Salmonella, Brucella.

Z pracą w medycznym laboratorium diagnostycznym wiążą się różne zagrożenia. Najgroźniejsze, zdarzające się sporadycznie, to niebezpieczeństwo ostrego zatrucia w wyniku narażenia na toksyczne gazy, dymy i ciecze stosowane jako substraty lub które mogą uwolnić się na skutek błędu pracownika, z powodu uszkodzenia aparatury lub innych zdarzeń. Poza tym istnieją zagrożenia wynikające ze stosowania wielu łatwopalnych i wybuchowych substancji chemicznych, co grozi urazami i zatruciami w razie wybuchu lub pożaru.

Podstawą profilaktyki zakażeń pracowników laboratoriów są między innymi:
1)  właściwe kwalifikacje pracowników do pobierania materiału biologicznego od pacjentów, które określa szczegółowo rozporządzenie ministra zdrowia z 3 listopada 2004 roku w sprawie wykazu zabiegów i czynności polegających na pobraniu od pacjenta materiału do badań laboratoryjnych (Dz. U. Nr 247, poz. 2481),

2) organizacja i podstawowe wyposażenie laboratoriów określone w ustawie z 27 lipca 2001 roku o diagnostyce laboratoryjnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 174) oraz w rozporządzeniu ministra zdrowia z 3 marca 2004 roku w sprawie wymagań, jakim powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne (Dz. U. Nr 43, poz. 408 z późn. zm.) i rozporządzeniu mMinistra zdrowia z 26 czerwca 2012 roku w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. poz. 739).

Wynikiem narażenia na różnorodne zagrożenia mogą być różne schorzenia i dolegliwości. W zależności od rodzaju i rozmiaru zagrożeń określa się tryb, zakres i częstotliwość lekarskich badań profilaktycznych pracowników.

Dla lekarza służby medycyny pracy podstawą są charakterystyki stanowisk pracy, pomiary czynników szkodliwych, rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 roku w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.), rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 roku w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z późn. zm.) oraz rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Halina Ćwirko

Komentarz pochodzi z Serwisu Prawo i Zdrowie