Agata C., 55-letnia pacjentka ośrodka podstawowej opieki zdrowotnej, uznała słusznie, że jest z powodu wieku w grupie ryzyka i poprosiła lekarza rodzinnego o skierowanie na badanie densytometryczne kości w ramach ubezpieczenia z NFZ. Lekarz odmówił. Dlaczego? I w jaki sposób takie skierowanie Agata C. może uzyskać?

Otóż, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie jest uprawniony do wystawienia skierowania na wykonanie badania densytometrycznego, które zostałoby sfinansowane ze środków publicznych. Nie znalazło się ono w aktualnym rozporządzeniu ministra zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu POZ (tekst jedn. Dz.U.2023.1427).

Jedynym sposobem na sfinansowanie badania densytometrii kostnej w ramach NFZ pozostaje nadal wystawienie skierowania przez lekarza POZ do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (wraz z uzasadnieniem, że są medyczne wskazania do wydania skierowania). W takim przypadku lekarz specjalista z poradni chorób metabolicznych, endokrynologii, geriatrii, reumatologii, ortopedii i traumatologii narządu ruchu lub z poradni leczenia osteoporozy może, jeśli uzna to za konieczne, zlecić wykonanie badania densytometrii kostnej, które zostanie sfinansowane ze środków publicznych, a więc dla pacjenta jest bezpłatne. Pacjent w poradni specjalistycznej zostanie szczegółowo zbadany, lekarz przeprowadzi z nim wywiad i podejmie decyzję.

Czytaj też w LEX: Indywidualny Plan Opieki Medycznej - jak prowadzić? >

Czytaj także na Prawo.pl: Przychodnia ma pilnować, by pacjent zrobił badania - nie wszyscy są gotowi na rewolucję

Kiedy wykonać badanie densymetryczne kości

Starzenie się społeczeństwa oznacza wzrost częstości występowania wielu chorób, w tym osteoporozy - metabolicznej choroby kości związanej z wiekiem. Powoduje ona ubytek masy kostnej, zwiększa kruchość kości i ich podatność na złamania. Typowe dla osteoporozy są tzw. złamania niskoenergetyczne, czyli powodowane przez banalny uraz. Wśród osób po 50 r.ż. osteoporozę stwierdza się u 30 proc. kobiet i 8 proc. mężczyzn.

Przypomnijmy, że densytometria to badanie rentgenowskie, które wykonuje się, by ocenić ryzyko wystąpienia osteoporozy lub sprawdzić stan zaawansowania choroby. Odgrywa ono istotną rolę w leczeniu osteoporozy oraz innych chorób kości. Jest to nieinwazyjne i niebolesne badanie gęstości kości, do wykonania którego wykorzystuje się aparat rentgenowski.

Sprawdź w LEX: Jak uniknąć naruszeń praw pacjenta w placówce - wskazówki dla personelu i kadry zarządzającej >

Densytometrię powinno się wykonać u:

• osób, które znajdują się w grupie ryzyka wystąpienia chorób kości i osteoporozy,
• kobiet w wieku okołomenopauzalnym po 50. roku życia,
• mężczyzn po 60. roku życia,
• osób, które przeszły złamania kończyn lub są narażone na ich występowanie.

Jeśli wyniki są prawidłowe, badanie należy powtórzyć po dwóch latach. Przy nieprawidłowych wynikach może być powtórzone wcześniej. Powinno być wykonane na tym samym aparacie, by umożliwić wiarygodny pomiar.

Badanie densytometrii można wykonać również na własną rękę, bez skierowania od specjalisty. W takim wypadku trzeba udać się do prywatnej placówki, która zajmuje się odpłatnym wykonaniem densytometrii.

Taka jest aktualna ścieżka i możliwości pacjenta, jednak specjaliści zauważają, że do kompetencji lekarza POZ powinna należeć identyfikacja ryzyka złamania (pomaga w tym m.in. kalkulator FRAX, który pozwala oszacować 10-letnie ryzyko złamania kości), a w tym także skierowanie na densytometrię. Jak na razie skierowania na densytometrię nie ma w zarządzeniu nr 79/2022/DSOZ prezesa NFZ z 29 czerwca 2022 r. w sprawie warunków zawarcia i realizacji umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju podstawowa opieka zdrowotna. A właśnie w ramach tego zarządzenia dotyczącego opieki koordynowanej finansowanej z dodatkowego budżetu powierzonego lekarze POZ otrzymali wydłużoną listę skierowań na diagnostykę, które mogą wystawiać. Na tej liście, później uzupełnianej, nadal nie ma densytometrii. 

Polecamy szkolenie online w LEX: Zmiany w prawie ochrony zdrowia w 2024 r. Co czeka szpitale i przychodnie? >