Pytanie
Czy lekarz poradni specjalistycznej zgodnie z zapisami ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta ma obowiązek zapytać (jeśli pacjent sam nie protestuje), czy pacjent wyraża zgodę na obecność innej osoby, (np. rejestratorki, kierownika podmiotu) podczas porady lekarskiej?
Czy zgoda ta powinna być odnotowana w dokumentacji medycznej?
Odpowiedź
Lekarz poradni specjalistycznej ma obowiązek zapytać, czy pacjent wyraża zgodę na obecność innej osoby niż udzielająca świadczeń zdrowotnych, wykonującej zawód medyczny, jeśli obecność tej osoby nie jest niezbędna ze względu na rodzaj świadczenia lub wykonywanie czynności kontrolnych na podstawie przepisów o działalności leczniczej. Zgoda pacjenta na uczestnictwo takiej osoby przy udzielaniu świadczeń powinna zostać odnotowana w dokumentacji medycznej pacjenta.
Uzasadnienie
Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ustawy z 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta - dalej u.p.p. pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych.
W celu realizacji tego prawa osoba wykonująca zawód medyczny ma obowiązek postępować w sposób zapewniający poszanowanie intymności i godności pacjenta. Z treści art. 22 ust. 2 u.p.p. wynika, że osoby wykonujące zawód medyczny, inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych, uczestniczą przy udzielaniu tych świadczeń tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia lub wykonywanie czynności kontrolnych na podstawie przepisów o działalności leczniczej.
Uczestnictwo, a także obecność innych osób wymaga zgody pacjenta, a w przypadku pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, jego przedstawiciela ustawowego, i osoby wykonującej zawód medyczny, udzielającej świadczenia zdrowotnego.
Podobny obowiązek nakłada na lekarza ustawa z 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty - dalej u.z.l.l.d., która w art. 36 ust. 1 u.z.l.l.d. określa, że lekarz podczas udzielania świadczeń zdrowotnych ma obowiązek poszanowania intymności i godności osobistej pacjenta.
Ponadto na lekarza został nałożony obowiązek dbałości o to, aby również inny personel medyczny przestrzegał w postępowaniu z pacjentem tej zasady (ustawa wyłącza wprost obowiązek stosowania art. 22 ust. 2 u.p.p. wyłącznie w stosunku do klinik i szpitali akademii medycznych, medycznych jednostek badawczo-rozwojowych i innych jednostek uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych, lekarzy oraz innego personelu medycznego w zakresie niezbędnym do celów dydaktycznych).
W analizowanym przypadku stwierdzić należy, że podczas udzielania pacjentowi świadczeń powinny być obecne wyłącznie osoby, które są niezbędne w procesie udzielania pacjentowi świadczeń. Uczestnictwo osób wykonujących zawód medyczny, innych niż udzielających świadczeń zdrowotnych, które nie są niezbędne w procesie ich udzielania wymaga zgody pacjenta.
Fakt udzielenia takiej zgody powinien być odnotowany w dokumentacji medycznej pacjenta. Zgodnie bowiem z treścią § 8 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra zdrowia z 9 listopada 2015 roku w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej zamieszcza się lub dołącza do niej oświadczenie pacjenta o wyrażeniu zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie innego świadczenia zdrowotnego, na zasadach określonych w rozdziale 5 u.p.p.
W celu realizacji tego prawa osoba wykonująca zawód medyczny ma obowiązek postępować w sposób zapewniający poszanowanie intymności i godności pacjenta. Z treści art. 22 ust. 2 u.p.p. wynika, że osoby wykonujące zawód medyczny, inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych, uczestniczą przy udzielaniu tych świadczeń tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia lub wykonywanie czynności kontrolnych na podstawie przepisów o działalności leczniczej.
Uczestnictwo, a także obecność innych osób wymaga zgody pacjenta, a w przypadku pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, jego przedstawiciela ustawowego, i osoby wykonującej zawód medyczny, udzielającej świadczenia zdrowotnego.
Podobny obowiązek nakłada na lekarza ustawa z 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty - dalej u.z.l.l.d., która w art. 36 ust. 1 u.z.l.l.d. określa, że lekarz podczas udzielania świadczeń zdrowotnych ma obowiązek poszanowania intymności i godności osobistej pacjenta.
Ponadto na lekarza został nałożony obowiązek dbałości o to, aby również inny personel medyczny przestrzegał w postępowaniu z pacjentem tej zasady (ustawa wyłącza wprost obowiązek stosowania art. 22 ust. 2 u.p.p. wyłącznie w stosunku do klinik i szpitali akademii medycznych, medycznych jednostek badawczo-rozwojowych i innych jednostek uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych, lekarzy oraz innego personelu medycznego w zakresie niezbędnym do celów dydaktycznych).
W analizowanym przypadku stwierdzić należy, że podczas udzielania pacjentowi świadczeń powinny być obecne wyłącznie osoby, które są niezbędne w procesie udzielania pacjentowi świadczeń. Uczestnictwo osób wykonujących zawód medyczny, innych niż udzielających świadczeń zdrowotnych, które nie są niezbędne w procesie ich udzielania wymaga zgody pacjenta.
Fakt udzielenia takiej zgody powinien być odnotowany w dokumentacji medycznej pacjenta. Zgodnie bowiem z treścią § 8 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia ministra zdrowia z 9 listopada 2015 roku w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania w dokumentacji indywidualnej wewnętrznej zamieszcza się lub dołącza do niej oświadczenie pacjenta o wyrażeniu zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie innego świadczenia zdrowotnego, na zasadach określonych w rozdziale 5 u.p.p.
Pytanie pochodzi z LEX Ochrona Zdrowia.
Czytaj także komentarz tej autorki:
Monika Urbaniak
Radca prawny, doktor nauk prawnych. Jest adiunktem w Pracowni Prawa w Ochronie Zdrowia Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Specjalizuje się w prawie ochrony zdrowia, prawie medycznym, konstytucyjnym i zamówień publicznych. Autorka ponad 30 publikacji, w tym książkowych z zakresu prawa medycznego i konstytucyjnego. Posiada kilkuletnią praktykę w obsłudze prawnej podmiotów leczniczych. Prowadzi wykłady i szkolenia z zakresu funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej, w szczególności dotyczące problematyki badań klinicznych.