Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeśli rodzice nie sprawują nad dzieckiem opieki lub sprawują ją w sposób niewłaściwy, sąd ogranicza lub w ostateczności odbiera władzę rodzicielską. W związku z tym dziecko musi zostać objęte opieką przez państwo - jednostką, która ją zapewnia jest powiat, zaś opieka ta przybiera formę pieczy zastępczej.
Dotyczy to również dzieci, które zostały pozostawione w szpitalu bezpośrednio po urodzeniu. Jeśli stan zdrowia dziecka wymaga umieszczenia go w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, wówczas do tego zakładu kieruje je lekarz na wniosek rodziców, bądź sąd. Jeśli dziecko pozbawione opieki i wychowania przez rodziców powinno być umieszczone w jednym ze wskazanych zakładów, sąd najpierw powinien ustanowić nad nim pieczę zastępczą. Bardzo często jednak dzieci są umieszczane we wskazanych zakładach bez ustanowionej pieczy zastępczej - powstaje więc pytanie, kto jest za nie odpowiedzialny oraz kto ponosi koszty jego pobytu.
W kwestii odpłatności za dziecko umieszczone w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym koszty wyżywienia i zakwaterowania ponosi starosta, jeśli dziecko jest umieszczone w rodzinie zastępczej oraz odpowiednia placówka opiekuńczo-wychowawcza, regionalna placówka opiekuńczo-terapeutyczna albo interwencyjny ośrodek preadopcyjny, jeśli dziecko jest umieszczone w instytucjonalnej pieczy zastępczej.
Projekt zakłada wprowadzenie prawa i obowiązku wykonywania bieżącej pieczy nad dzieckiem pozbawionym opieki i wychowania rodziców w jednym ze wskazanych zakładów dla kierującego zakładem opiekuńczo-leczniczym lub zakładem rehabilitacji leczniczej.
Koszty za zakwaterowanie i wyżywienie dzieci ma ponosić powiat właściwy ze względu na miejsce urodzenia dziecka, w wysokości nie niższej niż 200 procent najniższej emerytury, zaś gmina właściwa ze względu na miejsce urodzenia dziecka zobowiązana będzie do współfinansowania tej opłaty. Wysokość kwoty, jaką poniesie gmina, ma być uzależniona od długości pobytu dziecka w ww. zakładach.
Projekt ustawy o zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.
Opracowanie: Jacek Tkacz
Projekt zmian w ustanawianiu pieczy zastępczej nad dzieckiem w zakładzie opiekuńczym lub rehabilitacyjnym
Grupa posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego wniosła 17 lipca 2014 roku do Sejmu projekt ustawy, który zakłada uregulowanie kwestii wykonywania pieczy nad dzieckiem (pozbawionym opieki i wychowywania rodziców) umieszczonym w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub zakładzie rehabilitacji leczniczej.