1. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej a spółki

Podstawowe znaczenie dla możliwości kontynuowania działalności przez pracowników samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej ma rozważenie formy prawnej podmiotu, który ma kontynuować działalność. Pracownicy mogą, dla celów prywatyzacji, tworzyć podmioty wykonujące działalność leczniczą – zarówno praktyki zawodowe, jak i podmioty lecznicze. Powoływanie przez pracowników zainteresowanych przejmowaniem działalności leczniczej zakładu, spółek prawa handlowego – spółek kapitałowych, jest w praktyce najczęściej spotykane. Z praktyki dotychczasowej wynika, że pracownicy powołują, tworzą przede wszystkim spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W tym miejscu należy wskazać, że wobec wprowadzenia z wejściem w życie ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654 z późn. zm.) – dalej u.dz.l. – wymogu prowadzenia działalności leczniczej w określonym rodzaju w jednym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego, możliwe jest tworzenie przez pracowników podmiotów leczniczych przejmujących poszczególny rodzaj działalności.

Przykład
Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej udziela świadczeń zdrowotnych w rodzaju: szpitalne, stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne, a także świadczeń ambulatoryjnych. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 11 i 12 w zw. z art. 8 u.dz.l. strukturę organizacyjną zakładu tworzą trzy przedsiębiorstwa: Szpital, Zakład Opiekuńczo-Leczniczy, Przychodnia.

W podanym powyżej przykładzie, załóżmy, że pracownicy Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego chcą „przejąć” kontynuowanie jego działalności.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że zarówno podmioty tworzące, jak i samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, mogą być zainteresowane przekształceniami – przejęciem działalności, części działalności zakładu przez podmioty trzecie, w tym tworzone przez pracowników. Oczywiście wśród podstaw podejmowania ewentualnej decyzji będą wyniki finansowe zarówno całego zakładu, jak i poszczególnych jego przedsiębiorstw. Należy także zauważyć, że świadczenia z zakresu opieki długoterminowej, w szczególności zakłady opiekuńczo-lecznicze, obok świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej, jak i stomatologii, niejednokrotnie udzielane są przez podmioty, które ich nie posiadają, uwzględniając strukturę własności przymiotu publicznego. Podmioty w przeważanej liczbie świadczą usługi w oparciu o kontrakt z płatnikiem publicznym – Narodowym Funduszem Zdrowia, ale ich „organami tworzącymi” są osoby fizyczne bądź spółki przez te osoby tworzone.

Pracownicy zainteresowani „przejęciem” działalności wskazanego w przykładzie Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego, jak wskazuje dotychczasowa praktyka, będą najczęściej tworzyć:

– spółki kapitałowe – spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, spółkę akcyjną, czyli podmiot leczniczy, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 u.dz.l. – przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.);

– fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej – art. 4 ust. 1 pkt 5 u.dz.l.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że ustawa o działalności leczniczej nie przewiduje w przypadku przekształcenia przez podmiot tworzący samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej w spółkę kapitałową prawa pracowników zakładu do pakietu udziału bądź akcji, jak to miało miejsce w przypadku przekształceń przedsiębiorstw państwowych. Należy także zaznaczyć, że podmioty tworzące z reguły nie tworzą spółek wraz z pracownikami, „spółek samorządowo-pracowniczych”.

Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej także, wobec unormowań art. 49 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.), nie mogą posiadać, obejmować lub nabywać udziałów lub akcji w spółkach ani nabywać obligacji emitowanych przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, a także udziałów w spółdzielniach, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.

Wskazaną odrębną ustawą jest regulacja zawarta w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100 z późn. zm.), chociaż tworzenie przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej spółek w jej trybie jest sprawą kontrowersyjną, z uwagi na zadania i charakter zakładów, jak i obwarowania w zakresie gospodarowania jego mieniem. Powyższe oznacza, że pracownicy nie utworzą wraz z zakładem spółki, celem kontynuowania działalności. Na marginesie można tylko zaznaczyć, że projektów realizowanych w formule partnerstwa publiczno-prywatnego, w rozumieniu i zgodnie z zasadami i trybem określonym powyżej przywołaną ustawą w kraju, jest niewiele, zwłaszcza w ochronie zdrowia.

Pracownicy tworzący podmiot leczniczy muszą także uwzględnić regulację art. 54 u.dz.l., zgodnie z którym zbycie aktywów trwałych samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, oddanie ich w dzierżawę, najem, użytkowanie oraz użyczenie może nastąpić wyłącznie na zasadach określonych przez podmiot tworzący. Jednocześnie art. 54 ust. 4 u.dz.l. wskazuje, że wniesienie majątku samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej lub przysługującego mu do niego prawa w formie aportu do spółek, jego przekazanie fundacji lub stowarzyszeniu, które wykonują działalność leczniczą, jest zabronione.

Dla pracowników tworzących podmiot leczniczy, podmiot wykonujący działalność leczniczą, celem kontynuowania części działalności samodzielnego publicznego zakładu opiek zdrowotnej, powyższe oznacza, że nie jest możliwe przekazanie majątku zakładu. Zakład może zbyć aktywa jedynie, na co wskazuje praktyka, jak i wymóg celowego, gospodarnego i racjonalnego gospodarowania mieniem, w drodze przetargu, nadto jak wskazuje praktyka przetargu nieograniczonego.

2. „Przekazanie” nieruchomości samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej

O ile kupno w drodze przetargu ruchomości, sprzętu, wyposażenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej przez podmioty tworzone przez zainteresowanych pracowników z reguły nie stwarza dla tych podmiotów trudności finansowych, o tyle w przypadku nieruchomości, wobec ich wartości, takie trudności mogą wystąpić.

Niejednokrotnie pracownicy, pracownicy wskazanego powyżej Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego, występując z inicjatywą przejęcia działalności, prywatyzacji, nie uwzględniają faktu, że gospodarowanie nieruchomościami przez zakład, jak i sam podmiot tworzący, podlega ostrzejszym, niż w przypadku ruchomości, regułom i obwarowaniom, chociaż zasady są podobne.

(...)

Fragment komentarza zamieszczonego w całości w publikacji Serwis Prawo i Zdrowie