Kto ponosi koszt transportu sanitarnego pacjenta, w przypadku skierowania go do szpitala psychiatrycznego przez lekarza SOR-u, po uprzednim zgłoszeniu się tego pacjenta na SOR, w przedstawionym poniżej stanie faktycznym?
Pacjent zgłosił się na SOR, w którym po udzieleniu pacjentowi świadczeń medycznych decyzją lekarza SOR pacjent został skierowany do szpitala psychiatrycznego, który jednakże odmówił przyjęcia pacjenta z braku wolnych miejsc. Należy zaznaczyć, że szpital psychiatryczny, do którego przywieziono pacjenta nie jest najbliższym podmiotem leczniczym udzielającym świadczeń z zakresu psychiatrii. Pacjent został przewieziony przez SOR do innej, dalszej placówki medycznej posiadającej wolne miejsca.
Kto w świetle powyższego stanu faktycznego ponosi koszt transportu pacjenta z SOR wpierw do pierwszego szpitala (tego, który odmówił przyjęcia pacjenta), a następnie do drugiego- dalszego szpitala, w którym były wolne miejsca?
Usługę transportu sanitarnego świadczeniobiorcy jest zobowiązany zapewnić podmiot zlecający transport (w którym lekarz ubezpieczenia zdrowotnego wystawiający zlecenie udziela świadczeń opieki zdrowotnej), o ile spełnione są przesłanki określone w art. 41 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r, o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - dalej u.ś.o.z., chyba, że sytuacja wypełnia przesłanki określone w umowie zawartej ze świadczeniodawcą podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie transportu sanitarnego. Zdaniem autorki, w opisanej sytuacji, najbliższym podmiotem udzielającym świadczeń opieki zdrowotnej w rozumieniu art. 41 u.ś.o.z. będzie podmiot, który będzie w stanie pacjenta przyjąć na leczenie, chociaż takie stanowisko może być dyskusyjne.
Zgodnie z art. 41 ust. 1 i 2 u.ś.o.z., świadczeniobiorcy, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego, w tym lotniczego, do najbliższego podmiotu leczniczego, o którym mowa w przepisach o działalności leczniczej, udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem, w przypadkach:
konieczności podjęcia natychmiastowego leczenia w podmiocie leczniczym;
wynikających z potrzeby zachowania ciągłości leczenia.
Ponadto świadczeniobiorcy, na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego, przysługuje bezpłatny przejazd środkami transportu sanitarnego - w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków transportu publicznego, w celu odbycia leczenia - do najbliższego podmiotu leczniczego udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, i z powrotem.
Celem tego przepisu jest realne zapewnienie możliwości skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej, z jednoczesnym zabezpieczeniem wykorzystywania tego przepisu do korzystania z transportu sanitarnego w sposób dowolny. Jeśli jednak brakuje miejsc w podmiocie najbliższym, regulacja traciłaby swój sens jako zapewniająca świadczeniobiorcy możliwość skorzystania ze świadczeń i transport w minimalnym zakresie. Interpretacja taka może być jednak dyskusyjna, albowiem literalne brzmienie art. 41 u.ś.o.z. nie precyzuje tego w ten sposób. Jeśli przyjąć zatem literalne brzmienie, to transport sanitarny do podmiotu, który znajduje się dalej niż najbliższy realizujący świadczenia w danym zakresie, należałoby uznać, nie przysługuje świadczeniobiorcy i jest on zobowiązany sfinansować go z własnych środków.
Jeśli jednak uznalibyśmy, że transport sanitarny przysługuje w takiej sytuacji, jest go zobowiązany zapewnić świadczeniodawca zlecający lub świadczeniodawca POZ, w zależności od występujących szczegółowych przesłanek.
Transport sanitarny, zgodnie z postanowieniami art. 5 pkt 34 u.ś.o.z. jest świadczeniem opieki zdrowotnej o charakterze towarzyszącym (art. 5 pkt 34 i 38 u.ś.o.z.) i jest finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
Transport sanitarny co do zasady nie stanowi odrębnego przedmiotu umów zawieranych przez Fundusz ze świadczeniodawcami. Wynika to z tego, że zgodnie z postanowieniami § 8 ust. 2 ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, stanowiących załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, świadczeniodawca w ramach środków finansowych określonych w umowie jest zobowiązany do zapewnienia usług transportu sanitarnego w przypadkach określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, z wyjątkiem świadczeniodawców udzielających świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, o ile nie zawarli oni odrębnej umowy w tym zakresie. Wyjątkiem są umowy zawierane w rodzaju podstawowa opieka zdrowotna, które przewidują odrębny zakres świadczeń do finansowania transportu sanitarnego. Sytuacje, w których transport sanitarny jest zobowiązany zapewnić świadczeniodawca podstawowej opieki zdrowotnej mający zawartą umowę w zakresie transportu sanitarnego, do którego zadeklarowany jest świadczeniobiorca lub zapewniającego tę usługę na zlecenie lekarza POZ do którego zadeklarowany jest ten świadczeniobiorca, określa zarządzenie nr 50/2016/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 27 czerwca 2016 r. w sprawie warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna, dalej jako zarządzenie nr 50/2016/DSOZ. Jak wynika z tych przepisów transport sanitarny w POZ oraz transport sanitarny "daleki" jest realizowany w POZ na podstawie zlecenia lekarza poz. od poniedziałku do piątku, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy na zasadach określonych w § 28 zarządzenia nr 50/2016/DSOZ. Zgodnie z § 28 zarządzenia nr 50/2016/DSOZ Świadczeniodawca realizujący świadczenia umowę POZ w zakresie transportu sanitarnego, zapewnienia świadczeniobiorcom, zgodnie ze wskazaniami medycznymi, przewóz środkiem transportu sanitarnego drogowego (ambulansem) do najbliższego świadczeniodawcy udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, a w przypadku świadczeń realizowanych w trybie ambulatoryjnym, także z powrotem do miejsca zamieszkania (pobytu) świadczeniobiorcy, realizowanego na zasadach określonych w art. 41 ust. 1 i 2 u.ś.o.z. (...), obejmujący:
- przewóz z miejsca zamieszkania (pobytu) na leczenie realizowane w trybie stacjonarnym;
- przewóz z miejsca zamieszkania (pobytu) na leczenie w trybie dziennym;
- przewóz z miejsca zamieszkania (pobytu) na pierwszorazowe świadczenie z rodzaju ambulatoryjnej opieki specjalistycznej albo leczenia stomatologicznego i z powrotem;
- przewóz, z miejsca zamieszkania (pobytu), w celu wykonania zabiegów i procedur medycznych wynikających z procesu leczenia realizowanego przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, do którego zadeklarowany jest świadczeniobiorca, i z powrotem;
- przewóz z miejsca zamieszkania (pobytu) do zakładu długoterminowej opieki zdrowotnej.
Z kolei w zakresie transportu sanitarnego "dalekiego" obejmują:
- przewóz od granicy Rzeczypospolitej Polskiej do miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy, w przypadku, gdy z przyczyn losowych, niewynikających z wyboru świadczeniobiorcy, korzystał on ze świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych w warunkach szpitalnych poza granicami kraju, a jego stan zdrowia w chwili uzyskania wypisu ze szpitala jest stabilny, ale nie pozwala na samodzielny powrót do miejsca zamieszkania;
- przewóz od granicy Rzeczypospolitej Polskiej do najbliższego, ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy, świadczeniodawcy udzielającego świadczeń we właściwym zakresie, w przypadku gdy z przyczyn losowych, niewynikających z wyboru świadczeniobiorcy, korzystał on ze świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych w warunkach szpitalnych poza granicami kraju, a wypis ze szpitala następuje przed zakończeniem terapii i wymaga kontynuacji leczenia w kraju oraz, gdy nie istnieją medyczne przeciwwskazania do udzielenia świadczenia transportu sanitarnego POZ;
- przewozy w celu zapewnienia ciągłości sprawowanej opieki specjalistycznej realizowane z miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy do najbliższego, właściwego ze względu na zakres udzielanych świadczeń, świadczeniodawcy specjalistycznej opieki ambulatoryjnej i z powrotem, w przypadku, gdy z przyczyn uzasadnionych wskazaniami medycznymi, świadczeniobiorca winien pozostawać pod stałą opieką danego świadczeniodawcy i odległość między miejscem zamieszkania świadczeniobiorcy, a tym świadczeniodawcą przekracza łącznie tam i z powrotem 120 km;
- przewozy w celu zapewnienia ciągłości udzielania świadczeń wysokospecjalistycznych realizowane z miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy do świadczeniodawcy wskazanego skierowaniem na transport sanitarny i z powrotem, w przypadku, gdy z przyczyn uzasadnionych wskazaniami medycznymi, świadczeniobiorca winien korzystać z wysokospecjalistycznych świadczeń opieki ambulatoryjnej, realizowanych jedynie przez niektórych świadczeniodawców we właściwym zakresie świadczeń, a miejsce udzielania świadczeń znajduje się w odległości przekraczającej łącznie tam i z powrotem 120 km, zaś ogólny stan zdrowia świadczeniobiorcy nie pozwala na jego samodzielny dojazd do świadczeniodawcy; powyższą zasadę stosuje się odpowiednio dla możliwych do realizacji w warunkach ambulatoryjnych, procedur kwalifikacji wstępnej świadczeniobiorców do świadczeń wysokospecjalistycznych, o których mowa w przepisach dotyczących świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń wysokospecjalistycznych, wydanych na podstawie art. 31d u.ś.o.z..
Jeżeli opisanej sytuacji występuje którakolwiek z powyższych przesłanek i zlecenie następuje w czasie pracy podstawowej opieki zdrowotnej (np. w czwartek - przewóz z miejsca zamieszkania do najbliższego zakładu na leczenie stacjonarne), transport sanitarny będzie zobowiązany zapewnić lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Jeżeli sytuacja nie wypełni powyższych przesłanek, do zapewnienia i sfinansowania transportu sanitarnego będzie podmiot, którego lekarz stwierdzi konieczność zrealizowania transportu i wystawi zlecenie.