Odpowiedź:
Nie ma przeszkód prawnych, aby dziecko zaszczepić w obecności opiekuna faktycznego. W ocenie statusu osoby, która podaje się za opiekuna faktycznego, należy jednak mieć na względzie definicję z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.) - dalej u.p.p. W myśl powołanego przepisu prawa, opiekunem faktycznym jest osoba sprawującą, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad dzieckiem, które ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga. Jeśli zatem małoletni, który pozostaje pod stałą opieką siostry jego matki, stawia się na szczepienie wraz z nią, to świadczenie może zostać mu udzielone. Powyższe wynika wprost z wprost z § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 182, poz. 1086 z późn. zm.) - dalej r.o.sz.o.

Uzasadnienie:
Szczepienia ochronne objęte są w szczególności regulacją ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 947 z późn. zm.) oraz wydanego na jej podstawie rozporządzenia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. Jak w przypadku każdego świadczenia opieki zdrowotnej ich udzielenie odbywa się, co do zasady, za zgodą pacjenta. W imieniu małoletniego zgodę na szczepienie wyraża przedstawiciel ustawowy- zazwyczaj jest to rodzic, a w przypadku jego braku, opiekun faktyczny (art. 16 i 17 u.p.p.).
Analizując kwestię, czyja obecność jest konieczna do udzielenia świadczenia w postaci szczepienia należy rozróżnić dwie sytuacje, w zależności od wieku dziecka. Pierwszą, gdy dziecko nie ukończyło 6 roku życia oraz druga, gdy dziecko ukończyło 6 rok życia, ale nie osiągnęło pełnoletności. W pierwszym przypadku zarówno lekarskie badanie kwalifikacyjne jak i obowiązkowe szczepienia ochronne można przeprowadzić w obecności opiekuna prawnego albo osoby, która sprawuje prawną pieczę nad małoletnim albo opiekuna faktycznego, co wynika z dyspozycji § 7 ust. 1 r.o.sz.o. Drugi przypadek opisuje § 7 ust. 2 r.o.sz.o. stanowiąc, iż lekarskie badanie kwalifikacyjne oraz obowiązkowe szczepienia ochronne u małoletniego, który ukończył 6 rok życia, a nie osiągnął pełnoletniości, można przeprowadzić nawet bez obecności osoby, która sprawuje prawną pieczę nad tą osobą, albo opiekuna faktycznego. Należy jednak uprzednio uzyskać pisemną zgodę od wyżej wymienionych osób wraz z informacją na temat uwarunkowań zdrowotnych mogących stanowić przeciwwskazanie do szczepień.
W ocenie przedstawionego staniu faktycznego kluczowa jest zatem ocena, kto w świetle prawa może zostać uznany za opiekuna faktycznego małoletniego. Definicję legalną pojęcia „opiekun faktyczny” zawiera art. 3 ust. 1 u.p.p., z brzmienia którego jasno wynika, iż opiekunem faktycznym jest osoba sprawującą, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad dzieckiem, które ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga. Tym samym, statusem opiekuna faktycznego będzie legitymować się osoba trzecia, która stawia się na szczepienie wraz z małoletnim, jeśli nad tym dzieckiem stale sprawuje opiekę. Opiekunem faktycznym zatem nie można uznać osoby, która opiekuje się dzieckiem doraźnie.
Reasumując, w świetle powyższego, jeśli siostra matki dziecka stale się nim opiekuję w czasie nieobecności jego matki, to nie ma przeszkód prawnych, aby szczepienie ochronne wykonać w jej obecności. Na wszelki wypadek, personel medyczny może przyjąć od ciotki dziecka oświadczenie w tym przedmiocie z wyjaśnieniem zaistniałej sytuacji. Natomiast, gdy dziecko przebywa pod opieką ciotki tymczasowo, z udzieleniem świadczenia należy się wstrzymać do momentu, gdy do placówki medycznej dziecko stawi się w obecności swojego rodzica.

Wiktoria Ucieklak, autorka współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie
Odpowiedzi udzielono  2.02.2016 r.