Czy pracownicy służby zdrowia mają prawo korzystać z pierwszeństwem ze świadczeń zdrowotnych?
Szczególne uprawnienia pierwszeństwa co do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej przydane zostały przez ustawodawcę osobom ze względu na stan ich zdrowia (stany nagłe) oraz osobom ze względu na ich zasługi (dawcy krwi, dawcy przeszczepu, inwalidzi wojenni i wojskowi oraz kombatanci). Żaden z przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z. nie stanowi o szczególnej pozycji pracowników służby zdrowia, którzy z tego tytuły mieliby pierwszeństwo w korzystaniu ze świadczeń opieki zdrowotnej. Uznać zatem należy, iż pracownikom systemu opieki zdrowotnej nie przysługuje uprawnienie do korzystania ze świadczeń zdrowotnych poza kolejnością.
Zagadnienie pierwszeństwa w korzystaniu ze świadczeń opieki zdrowotnej regulowane jest przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Cytowana ustawa konstytuuje przy tym regułę, zgodnie z którą świadczenia opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczenia specjalistyczne w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej są udzielane według kolejności zgłoszenia w dniach i godzinach ich udzielania przez świadczeniodawcę, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
W odniesieniu do ewentualnych zasad pierwszeństwa w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych wskazać należy, iż jak stanowi przepis art. 19 ust. 1 u.ś.o.z. niezwłocznie, tj. bez zachowania kolejności wynikającej z prowadzonych list oczekujących, świadczenia opieki zdrowotnej udzielane są tym świadczeniobiorcom, którzy znajdują się w stanie nagłym czyli w stanie polegającym na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagającym podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia.
Kolejnym wyjątkiem od reguły udzielania świadczeń opieki zdrowotnej według kolejności zgłoszenia jest przepis art. 47c u.ś.o.z., zgodnie z którym świadczeniobiorcy, którzy posiadają tytuł "Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi" lub "Zasłużonego Dawcy Przeszczepu" i przedstawią legitymację "Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi" lub "Zasłużonego Dawcy Przeszczepu" a także inwalidzi wojenni i wojskowi oraz kombatanci mają prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.
W tym miejscu wskazać również należy na przepis art. 57 u.ś.o.z., po myśli którego ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne finansowane ze środków publicznych są udzielane na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Co istotne jednak, skierowanie nie jest wymagane od osób chorych na gruźlicę, osób zakażonych wirusem HIV, od inwalidów wojennych i wojskowych, osób represjonowanych oraz kombatantów, od cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych, od osób uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych (ale tylko w zakresie lecznictwa odwykowego) oraz od uprawnionego żołnierza lub pracownika, w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa. Ponadto jak stanowi art. 60 u.ś.o.z. w stanach nagłych świadczenia zdrowotne są udzielane bez wymaganego skierowania.
Odnosząc powyższe ustalenia w zakresie obowiązującego stanu prawnego do treści sformułowanego pytania stwierdzić należy, iż szczególne uprawnienia pierwszeństwa co do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej przydane zostały przez ustawodawcę osobom ze względu na stan ich zdrowia (stany nagłe) oraz osobom ze względu na ich zasługi (dawcy krwi, dawcy przeszczepu, inwalidzi wojenni i wojskowi oraz kombatanci). Żaden jednak z przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie stanowi o szczególnej pozycji pracowników służby zdrowia, którzy z tego tytuły mieliby pierwszeństwo w korzystaniu ze świadczeń opieki zdrowotnej. Uznać zatem należy, iż pracownikom systemu opieki zdrowotnej nie przysługuje uprawnienie do korzystania ze świadczeń zdrowotnych poza kolejnością, chyba że pracownicy tacy wypełniają jednocześnie przesłanki, o których mowa w cytowanych wyżej art. 19 i 47c u.ś.o.z.
Artur Paszkowski
Szczególne uprawnienia pierwszeństwa co do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej przydane zostały przez ustawodawcę osobom ze względu na stan ich zdrowia (stany nagłe) oraz osobom ze względu na ich zasługi (dawcy krwi, dawcy przeszczepu, inwalidzi wojenni i wojskowi oraz kombatanci). Żaden z przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z. nie stanowi o szczególnej pozycji pracowników służby zdrowia, którzy z tego tytuły mieliby pierwszeństwo w korzystaniu ze świadczeń opieki zdrowotnej. Uznać zatem należy, iż pracownikom systemu opieki zdrowotnej nie przysługuje uprawnienie do korzystania ze świadczeń zdrowotnych poza kolejnością.
Zagadnienie pierwszeństwa w korzystaniu ze świadczeń opieki zdrowotnej regulowane jest przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Cytowana ustawa konstytuuje przy tym regułę, zgodnie z którą świadczenia opieki zdrowotnej w szpitalach i świadczenia specjalistyczne w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej są udzielane według kolejności zgłoszenia w dniach i godzinach ich udzielania przez świadczeniodawcę, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
W odniesieniu do ewentualnych zasad pierwszeństwa w korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych wskazać należy, iż jak stanowi przepis art. 19 ust. 1 u.ś.o.z. niezwłocznie, tj. bez zachowania kolejności wynikającej z prowadzonych list oczekujących, świadczenia opieki zdrowotnej udzielane są tym świadczeniobiorcom, którzy znajdują się w stanie nagłym czyli w stanie polegającym na nagłym lub przewidywanym w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia, wymagającym podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia.
Kolejnym wyjątkiem od reguły udzielania świadczeń opieki zdrowotnej według kolejności zgłoszenia jest przepis art. 47c u.ś.o.z., zgodnie z którym świadczeniobiorcy, którzy posiadają tytuł "Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi" lub "Zasłużonego Dawcy Przeszczepu" i przedstawią legitymację "Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi" lub "Zasłużonego Dawcy Przeszczepu" a także inwalidzi wojenni i wojskowi oraz kombatanci mają prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.
W tym miejscu wskazać również należy na przepis art. 57 u.ś.o.z., po myśli którego ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne finansowane ze środków publicznych są udzielane na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Co istotne jednak, skierowanie nie jest wymagane od osób chorych na gruźlicę, osób zakażonych wirusem HIV, od inwalidów wojennych i wojskowych, osób represjonowanych oraz kombatantów, od cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych, od osób uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych (ale tylko w zakresie lecznictwa odwykowego) oraz od uprawnionego żołnierza lub pracownika, w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa. Ponadto jak stanowi art. 60 u.ś.o.z. w stanach nagłych świadczenia zdrowotne są udzielane bez wymaganego skierowania.
Odnosząc powyższe ustalenia w zakresie obowiązującego stanu prawnego do treści sformułowanego pytania stwierdzić należy, iż szczególne uprawnienia pierwszeństwa co do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej przydane zostały przez ustawodawcę osobom ze względu na stan ich zdrowia (stany nagłe) oraz osobom ze względu na ich zasługi (dawcy krwi, dawcy przeszczepu, inwalidzi wojenni i wojskowi oraz kombatanci). Żaden jednak z przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nie stanowi o szczególnej pozycji pracowników służby zdrowia, którzy z tego tytuły mieliby pierwszeństwo w korzystaniu ze świadczeń opieki zdrowotnej. Uznać zatem należy, iż pracownikom systemu opieki zdrowotnej nie przysługuje uprawnienie do korzystania ze świadczeń zdrowotnych poza kolejnością, chyba że pracownicy tacy wypełniają jednocześnie przesłanki, o których mowa w cytowanych wyżej art. 19 i 47c u.ś.o.z.
Artur Paszkowski