Odpowiedź:

Na czynność Prezesa NFZ, wydaną na podstawie art. 161 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) - dalej u.ś.o.z. nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Ponieważ stosunki prawne pomiędzy świadczeniodawcą a Narodowym Funduszem Zdrowia mają charakter cywilnoprawny, tego rodzaju sprawę można przedstawić do rozstrzygnięcia sądowi powszechnemu, właściwemu dla siedziby oddziału wojewódzkiego Funduszu.

Uzasadnienie:

Zgodnie z art. 155 ust. 1 u.ś.o.z. do umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej stosuje się przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 380), jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej. Ponadto wydawane przez Prezesa Funduszu w trybie art. 161 u.ś.o.z. rozstrzygnięcia nie mogą zostać uznane za decyzje administracyjne, gdyż w omawianej sytuacji prawo nie przewiduje wydania takiego rozstrzygnięcia. W tej kwestii ukształtowało się jednolite orzecznictwo, zgodnie z którym Prezes Funduszu jest organem Narodowego Fundusz Zdrowia (stanowi o tym art. 96 ust. 1 u.ś.o.z.), zaś Narodowy Fundusz Zdrowia państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną. Nie jest zatem organem administracji publicznej w rozumieniu ustrojowym i nie przyznano mu generalnie kompetencji do stosowania środków prawnych właściwych organom administracji publicznej. Dopiero na mocy konkretnych przepisów, jak np. art. 154 ust. 6 u.ś.o.z., stosuje on środki prawne właściwe organom administracji publicznej. Stanowisko takie zostało wyrażone w postanowieniach Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 kwietnia 2008 r. sygn. akt II GSK 470/07, z dnia 17 października 2008 r. sygn. akt II GSK 394/08 oraz z dnia 16 grudnia 2009 r. sygn. akt II GSK 1012/09. Zgodnie ze stanowiskiem zawartym w powołanym orzeczeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 2009 r. "rozstrzygnięcia zapadłe w imieniu Narodowego Funduszu Zdrowia (przez dyrektora wojewódzkiego oddziału NFZ lub przez Prezesa NFZ) wówczas mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego, gdy ustawa wyraźnie tak wskazuje. Tak jest np. w art. 154 ust. 8 u.ś.o.z., gdzie wskazano wprost, iż od decyzji Prezesa Funduszu, o której mowa w art. 154 ust. 6 u.ś.o.z., świadczeniodawcy przysługuje skarga do sądu administracyjnego". Takiej regulacji brak w art. 161 u.ś.o.z. W konsekwencji wszelkie próby podważenia czynności dyrektora wynikających z realizacji umów, do których z mocy art. 155 u.ś.o.z. stosuje się przepisy kodeksu cywilnego, powinny być dokonywane przed sądem powszechnym. Z kolei żądanie pozwu kierowane do sądu jest uzależnione od tego, czy środki finansowe wynikające z wystąpienia pokontrolnego, a będące przedmiotem rozstrzygnięcia Prezesa NFZ zostały już potrącone, czy też nie. Jeżeli, właściwy oddział wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia, dokonał już potrącenia należy skierować powództwo o zapłatę, jeżeli jednak nie to należy skierować o ustalenie nieistnienia zobowiązania na podstawie art. 189 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 101 z późn. zm.) - dalej k.p.c. Powództwo należy skierować, stosowanie do treści umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej do sądu właściwego dla siedziby oddziału wojewódzkiego Funduszu np. w przypadku umowy zawartej w rodzaju leczenie szpitalne jest to § 7 załącznika nr 2a do zarządzenia Nr 89/2013/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 19 grudnia 2013 r. (tekst jedn. Zarządzenie nr 110/2015/DSOZ).

Agnieszka Pietraszewska-Macheta, autorka współpracuje z Lex Ochrona Zdrowia
Odpowiedzi udzielono 13.04.2016 r.