Samorząd to forma zaspokajania potrzeb zbiorowych określonej społeczności przez nią samą lub wyłonionych przez nią przedstawicieli. Samorząd jest formą decentralizacji administracji. Możliwość kreowania przez ustawodawcę różnych form samorządów dopuszczona została w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2.04.1997 r.
Artykuł 17 Konstytucji stanowi, iż w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej.
Fizjoterapeuta zawodem zaufania publicznego
Samorząd zawodowy nazywany jest izbą zawodową, a potocznie także korporacją zawodową. Samorząd zawodowy z reguły ustawodawstwa przyznaje tylko niektórym grupom zawodowym. Są to zawody określone jako wolne albo też jako zawody zaufania publicznego. Do tych zawodów między innymi można zaliczyć zawody medyczne. W świetle obowiązującego ustawodawstwa samorząd zawodowy w Polsce posiadało do niedawna sześć następujących zawodów medycznych: lekarze i lekarze dentyści, pielęgniarki i położne, farmaceuci i diagności laboratoryjni. Ustawa zawodzie fizjoterapeuty z 25.09.2015 r. - u.z.f., która weszła w życie 31 maja 2016 roku po raz pierwszy w Polsce powołuje do życia samorząd zawodowy fizjoterapeutów. Ustawa określa organizację i zadania samorządu zawodowego fizjoterapeutów a także prawa i obowiązki jego członków.
Proces tworzenia samorządu fizjoterapeutów
W świetle ustawy o zawodzie fizjoterapeuty proces tworzenia samorządu zawodowego powiązany jest z działaniami ministra zdrowia, a jego początek to powołanie Komitetu Organizacyjnego Samorządu Fizjoterapeutów (KOSF). W skład Komitetu powołuje się reprezentantów wskazanych przez właściwe organy ogólnopolskich stowarzyszeń zrzeszających fizjoterapeutów, działających co najmniej przez 3 lata poprzedzające dzień wejścia w życie ustawy o zawodzie fizjoterapeuty. Minister zdrowia powołał Komitet Organizacyjny Samorządu Fizjoterapeutów.
28 czerwca 2016 roku odbyło się inauguracyjne spotkanie Komitetu Organizacyjnego Samorządu Fizjoterapeutów. Minister Zdrowia powołał do KOSF: 14 osób z rekomendacji Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii (PTF) oraz początkowo 6 osób z rekomendacji Stowarzyszenia Fizjoterapia Polska (SFP). Podczas obrad zostało wybrane prezydium Komitetu w składzie: przewodniczący: Dariusz Dziadzio, vice przewodniczący: Maciej Krawczyk, Ernest Wiśniewski, Marek Kiljański i Sebastian Zduński. Skład personalny KOSF.
Z dniem 22 sierpnia 2016 roku na wniosek środowiska(SFP) Sekretarz Stanu Jarosław Pinkas z upoważnienia ministra zdrowia powołał w skład Komitetu Organizacyjnego Samorządu Fizjoterapeutów dodatkowych członków. W rezultacie w składzie KOSF jest teraz 14 osób z rekomendacji SFP oraz 14 osób z rekomendacji PTF.
Do ustawowych zadań KOSF należy:
rozpoznawanie wniosków o wpis i dokonywanie wpisów do Krajowego Rejestru Fizjoterapeutów,
zorganizowanie i zwołanie pierwszych zgromadzeń wojewódzkich oraz w określonych przypadku dokonanie podziału na rejony i zorganizowanie oraz zwołanie pierwszych zebrań rejonowych zgromadzenia wojewódzkiego,
opracowanie projektu regulaminu wyboru delegatów na pierwszy Krajowy Zjazd Fizjoterapeutów oraz opracowanie projektu regulaminu pierwszego Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów.
Zgromadzenia wojewódzkie i zebrania rejonowe zgromadzenia wojewódzkiego mają być zwołane nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. W zgromadzeniach i zebraniach mogą uczestniczyć tylko fizjoterapeuci wpisani do Krajowego Rejestru Fizjoterapeutów najpóźniej na 7 dni przed rozpoczęciem zgromadzenia wojewódzkiego lub zebrania rejonowego zgromadzenia wojewódzkiego.
W praktyce elektroniczna rejestracja fizjoterapeutów była możliwa za pośrednictwem strony internetowej i została zamknięta 14 października 2016 roku. (potem tj. po 1 KZF prawdopodobnie zostanie znowu otwarta).
Działalność Komitetu finansuje się z budżetu państwa, z części, której dysponentem jest minister właściwy do spraw zdrowia. Więcej o działalności KOSF na stronie internetowej: https://kosf.pl.
KOSF opracował swój regulamin oraz regulamin wyborczy delegatów na I KZF(dostępny na https://kosf.pl/regulamin-wyborczy-delegatow-na-i-kzf). W świetle powyższego regulaminu Komitet Organizacyjny Samorządu Fizjoterapeutów powołuje Koordynatorów regionalnych dla każdego województwa oraz opiekuna merytorycznego dla każdego województwa. Koordynatorzy kierują pracami związanymi z przygotowaniem wyborów w swoim regionie. Wybory przeprowadzane są na zgromadzeniach wojewódzkich i zebraniach rejonowych zgromadzenia wojewódzkiego - zwanych „zebraniami wyborczymi” - organizowanych przez Koordynatorów regionalnych. Czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje fizjoterapeutom mającym miejsce zamieszkania na terenie województwa lub rejonu, w którym odbywają się wybory, wpisanych do Krajowego Rejestru Fizjoterapeutów utworzonego przez Komitet Organizacyjny Samorządu Fizjoterapeutów na 7 dni przed rozpoczęciem zgromadzenia wojewódzkiego lub zebrania rejonowego.
W uchwale nr 8/2016 KOSF w sprawie rejestracji fizjoterapeutów uprawnionych do głosowania ustalono że, prowadzenie rejestracji fizjoterapeutów odbędzie się drogą elektroniczną i wyznaczono dzień 14 października 2016 roku jako datę ostatecznej rejestracji fizjoterapeutów uprawnionych do głosowania.
Kandydatów na delegatów na pierwszy Krajowy Zjazd Fizjoterapeutów może zgłosić każdy fizjoterapeuta obecny na zebraniu wyborczym posiadający prawa wyborcze. Ze wszystkich województw wybieranych jest nie mniej niż 250 i nie więcej niż 340 delegatów. Szczegółowy podział mandatów przypadających na poszczególne województwo lub rejon KOSF dokona proporcjonalnie do liczby fizjoterapeutów wpisanych do rejestru. Rozdział mandatów na pierwszy Krajowy Zjazd Fizjoterapeutów w poszczególnych grupach społeczności zawodowej fizjoterapeutów oraz w przyporządkowaniu poszczególnym województwom lub rejonom ustala się w sposób zapewniający następującą minimalną reprezentację w skali ogólnokrajowej:
specjaliści fizjoterapii i magistrowie fizjoterapii 65%
licencjaci fizjoterapii i technicy fizjoterapii 25%
Szczegółowy rozdział mandatów przypadających na poszczególne województwo lub rejon, wynikający z liczby wpisanych do rejestru fizjoterapeutów oraz proporcji matematycznych, dokonuje KOSF.
27 października 2016 roku odbyło się kolejne posiedzenie Komitetu Organizacyjnego Samorządu Fizjoterapeutów. Dokonano podziału województw na regiony, wyznaczono w większości województw sale, w których odbędzie się głosowanie oraz ustalono rozdział i ilość mandatów delegatów w poszczególnych regionach. KOSF postanowił wybrać maksymalną możliwą, określoną w regulaminie liczbę delegatów na I Zjazd Krajowy tj. 340. Zgromadzenia odbyły się 5 listopada 2016.
Pierwszy Krajowy Zjazd Fizjoterapeutów stanowią:
delegaci wybrani na pierwszych zgromadzeniach wojewódzkich,
delegaci wybrani na pierwszych zebraniach regionalnych zgromadzeń wojewódzkich,
członkowie Komitetu Organizacyjnego Samorządu Fizjoterapeutów, którzy nie opuścili 50% posiedzeń Komitetu.
W wyborach przeprowadzanych w trakcie Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów uczestniczą wyłącznie delegaci na dany zjazd. Delegaci zachowują przyznane mandaty, bez względu na następujące po wyborze zmiany organizacyjne samorządu na okres 4-letniej kadencji.
Na koniec procesu tworzenia samorządu zawodowego fizjoterapeutów Minister Zdrowia powinien zwołać pierwszy Krajowy Zjazd Fizjoterapeutów w terminie nieprzekraczającym 60 dni od dnia zamknięcia ostatniego zgromadzenia wojewódzkiego lub zebrania rejonowego zgromadzenia wojewódzkiego. Z dniem ukonstytuowania się pierwszego Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów organy samorządu przejmują wszystkie swoje kompetencje, o których mowa w ustawie o zawodzie fizjoterapeuty. Ponadto w powyższym dniu KOSF ulega rozwiązaniu.
Prawa i obowiązki fizjoterapeutów
Samorząd zawodowy fizjoterapeutów reprezentuje osoby wykonujące zawód fizjoterapeuty oraz sprawuje pieczę nad należytym wykonywaniem tego zawodu w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Samorząd jest niezależny w wykonywaniu swoich zadań i podlega wyłącznie przepisom ustawy. Nadzór nad działalnością samorządu sprawuje minister właściwy do spraw zdrowia. Członkostwo przedstawicieli konkretnych grup zawodowych we własnym samorządzie zawodowym ma charakter obligatoryjny. Zgodnie z ustawą o zawodzie fizjoterapeuty przynależność fizjoterapeutów do samorządu jest obowiązkowa. Jednostką organizacyjną samorządu, posiadającą osobowość prawną, jest Krajowa Izba Fizjoterapeutów(zwana dalej KIF). KIF tworzą fizjoterapeuci wpisani do Krajowego Rejestru Fizjoterapeutów.
Członkowie każdego samorządu zawodowego, także fizjoterapeuci, mają określone w ustawie kreującej dany samorząd podstawowe obowiązki i prawa. Do podstawowych obowiązków członka każdego samorządu zawodowego w ochronie zdrowia należy przestrzeganie zasad etyki zawodowej i przestrzeganie przepisów związanych z wykonywaniem zawodu oraz stosowanie się do uchwał organów samorządu zawodowego.
Członkowie samorządu zawodowego fizjoterapeutów mają prawo:
wybierać i być wybierani do organów KIF,
korzystać z pomocy KIF w zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych oraz ochrony właściwych warunków wykonywania zawodu,
korzystać z ochrony i pomocy prawnej KIF,
korzystać z innych świadczeń KIF i działalności samopomocowej.
Natomiast zobowiązani są: postępować zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz zasadami wykonywania zawodu oraz kodeksem deontologii zawodowej, sumiennie wykonywać obowiązki zawodowe, przestrzegać uchwał organów KIF, regularnie opłacać składkę członkowską, aktualizować dane w Krajowym Rejestrze Fizjoterapeutów. Fizjoterapeuci powinni przestrzegać przede wszystkim ustawy o zwodzie fizjoterapeuty, ustawy o działalności leczniczej oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Obecnie nie ma Kodeksu Etyki Zawodowej ale jego uchwalenie należy do zadań samorządu i tak się niedługo stanie.
Organy krajowej izby fizjoterapeutów
Jednostką organizacyjną samorządu fizjoterapeutów jest jak wcześniej wspomniano Krajowa Izba Fizjoterapeutów z siedzibą w Warszawie.
Kadencja organów samorządu trwa 4 lata, jednak organy są obowiązane działać do czasu ukonstytuowania się nowo wybranych organów. Tę samą funkcję w organach samorządu można pełnić nie dłużej niż przez 2 następujące po sobie kadencje; pełnienie danej funkcji dłużej niż przez 24 miesiące w danej kadencji przyjmuje się za pełnienie jej przez pełną kadencję.
Wybory do organów KIF odbywają się w głosowaniu tajnym. Na wniosek Krajowej Rady Fizjoterapeutów albo Prezesa pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego członkiem organu KIF lub wykonującego czynności na rzecz KIF, bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Najwyższym organem samorządu jest Krajowy Zjazd Fizjoterapeutów. W Krajowym Zjeździe Fizjoterapeutów biorą udział delegaci wybrani przez zgromadzenia wojewódzkie fizjoterapeutów oraz z głosem doradczym, niebędący delegatami, członkowie ustępujących organów samorządu. W zgromadzeniu wojewódzkim uczestniczą fizjoterapeuci zamieszkali na obszarze danego województwa. Jeżeli liczba fizjoterapeutów w danym województwie przekracza 300 osób, wyboru delegatów na Krajowy Zjazd Fizjoterapeutów dokonują zebrania rejonowe zgromadzenia wojewódzkiego. Do zadań Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów należy między innymi wybór Prezesa oraz Krajowej Rady Fizjoterapeutów, Komisji Rewizyjnej, Sądu Dyscyplinarnego, Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i Rzecznika/jego zastępców, uchwalanie wytycznych działania samorządu i jego organów, kodyfikowanie zasad etyki fizjoterapeutów. Do zakresu działania Krajowej Rady Fizjoterapeutów należy m.in. reprezentowanie samorządu wobec organów państwowych i samorządowych, sądów, organów Narodowego Funduszu Zdrowia, instytucji i organizacji, wykonywanie uchwał Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów, udzielanie opinii o projektach aktów prawnych, określanie wysokości składki członkowskiej i zasad jej podziału. Natomiast do zakresu działania Komisji Rewizyjnej należy kontrola działalności finansowej i gospodarczej Krajowej Rady Fizjoterapeutów. Sąd Dyscyplinarny rozpatruje sprawy dyscyplinarne fizjoterapeutów, wniesione przez Rzecznika. Natomiast Wyższy Sąd Dyscyplinarny uchwala regulaminy wewnętrzne Sądu Dyscyplinarnego i Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i rozpatruje odwołania od orzeczeń Sądu Dyscyplinarnego.
Rzecznik:
przygotowuje postępowanie dyscyplinarne i wykonuje czynności oskarżyciela przed Sądem Dyscyplinarnym i Wyższym Sądem Dyscyplinarnym,
prowadzi działalność prewencyjną w zakresie wykroczeń zawodowych i postępowania sprzecznego z zasadami etyki zawodowej.
Do pełnienia funkcji Rzecznika, jego zastępcy oraz członków Sądu Dyscyplinarnego i Wyższego Sądu Dyscyplinarnego mogą kandydować fizjoterapeuci wykonujący zawód nieprzerwanie co najmniej od 10 lat. Członkowie Sądu Dyscyplinarnego, Wyższego Sądu Dyscyplinarnego, Komisji Rewizyjnej, Rzecznik i jego zastępcy nie mogą być członkami innego organu samorządu, z wyjątkiem Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów. Organy kolegialne KIF podejmują uchwały. Po podjęciu uchwały organy KIF są obowiązane do niezwłocznego sporządzenia jej tekstu na piśmie. Uchwały są podejmowane zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy członków danego organu.
Członkowie organów KIF pełnią swoje obowiązki nieodpłatnie. Krajowy Zjazd Fizjoterapeutów ustala wykaz funkcji w organach KIF, których pełnienie może być wynagradzane, oraz zasady wynagradzania i wysokość wynagrodzenia osób pełniących obowiązki na stanowiskach określonych w uchwale Krajowego Zjazdu Fizjoterapeutów. Samorząd może prowadzić działalność gospodarczą. Działalność samorządu jest finansowana:
ze składek członkowskich,
z innych źródeł, a w szczególności z dotacji, subwencji, darowizn i spadków,
z działalności gospodarczej.
Zadania krajowej izby fizjoterapeutów
Do zadań samorządu zawodowego fizjoterapeutów należy w szczególności:
sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu fizjoterapeuty,
reprezentowanie fizjoterapeutów,
działanie na rzecz stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez fizjoterapeutów,
ustalanie oraz aktualizacja standardów lub wytycznych w fizjoterapii,
edukacja zdrowotna i promocja zdrowia,
ustanawianie zasad etyki zawodowej i dbanie o jej przestrzeganie,
obrona godności zawodowej.
Samorząd wykonuje swoje zadania w szczególności przez: stwierdzanie i przyznawanie prawa wykonywania zawodu, prowadzenie rejestrów na podstawie przepisów ustawy, opiniowanie i wnioskowanie w sprawach kształcenia zawodowego, opiniowanie projektów aktów normatywnych w zakresie dotyczącym ochrony zdrowia i zasad organizacji opieki zdrowotnej, orzekanie w zakresie odpowiedzialności zawodowej, prowadzenie działalności edukacyjnej, naukowej lub badawczej, organizowanie i prowadzenie instytucji samopomocowych i innych form pomocy materialnej dla fizjoterapeutów, uznawanie kwalifikacji fizjoterapeutów zamierzających wykonywać zawód na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Jednym ze szczegółowych ustawowych oraz tradycyjnych zadań samorządu zawodowego jest prowadzenie postępowań w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej swoich członków. Na podstawie art. 85 u.z.f. członkowie samorządu podlegają odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki zawodowej lub przepisów dotyczących wykonywania zawodu, zwane „przewinieniem zawodowym”. Odpowiedzialność zawodowa fizjoterapeutów jest odpowiedzialnością wewnątrzkorporacyjną - w obrębie samorządowej korporacji zawodowej, czyli Krajowej Izby Fizjoterapeutów. Sprawy w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej rozpoznają: Sąd Dyscyplinarny i Wyższy Sąd Dyscyplinarny.
KIF jest uprawniona także do kontroli fizjoterapeutów w celu oceny wykonywania zawodu przez fizjoterapeutę. Kontrola jest przeprowadzana przez fizjoterapeutów upoważnionych przez Krajową Radę Fizjoterapeutów. Osoby powyższe wykonując czynności kontrolne za okazaniem upoważnienia, mają prawo:
żądania informacji i dokumentacji medycznej,
wstępu do pomieszczeń podmiotu wykonującego działalność leczniczą,
udziału w czynnościach związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych,
żądania ustnych i pisemnych wyjaśnień.
Po wykonaniu czynności kontrolnych sporządza się wystąpienie pokontrolne. Jeżeli w wystąpieniu pokontrolnym stwierdzono postępowanie sprzeczne z zasadami etyki zawodowej lub zawinione naruszenie przepisów dotyczących wykonywania zawodu fizjoterapeuty, Krajowa Rada Fizjoterapeutów powiadamia Rzecznika.
Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie całkowitej albo częściowej niezdolności fizjoterapeuty do wykonywania zawodu, spowodowanej jego stanem zdrowia, Krajowa Rada Fizjoterapeutów powołuje komisję lekarską, złożoną ze specjalistów odpowiednich dziedzin medycyny. Komisja wydaje orzeczenie w przedmiocie niezdolności fizjoterapeuty do wykonywania zawodu. Fizjoterapeuta, którego sprawa dotyczy, jest obowiązany do stawienia się przed komisją. Krajowa Rada Fizjoterapeutów, na podstawie orzeczenia komisji, podejmuje uchwałę o zawieszeniu prawa wykonywania zawodu na okres trwania niezdolności do wykonywania zawodu albo o ograniczeniu wykonywania określonych czynności zawodowych na okres trwania niezdolności do wykonywania zawodu.
Ustawa o zawodzie fizjoterapeuty ustanawia podstawy prawne utworzenia samorządu zawodowego fizjoterapeutów i ma to miejsce po raz pierwszy. Organizacja samorządu fizjoterapeutów wzorowana jest na innych samorządach zawodów medycznych w Polsce. Samorząd powinien wpłynąć pozytywnie na profesjonalizację zawodu fizjoterapeuty a tym samym na bezpieczeństwo ich pacjentów. Praktyczny proces tworzenia samorządu rozpoczęty przez upoważnionego do tego ustawowo Ministra Zdrowia został zapoczątkowany powołaniem KOSF w czerwcu 2016 i został zakończony I Krajowym Zjazdem Fizjoterapeutów.
[-DOKUMENT_TXT-]
KOSF odgrywa podstawową rolę w praktycznym procesie tworzenia samorządu a w jego skład wchodzą przedstawiciele 2 organizacji skupiających część środowiska fizjoterapeutów tj. PTF oraz SFP. Od lat między powyższymi stowarzyszeniami istnieją animozje utrudniające współpracę. W praktyce daje się ponadto zauważyć brak zainteresowania/wiedzy fizjoterapeutów niezrzeszonych w powyższych organizacjach tworzeniem samorządu i uczestnictwem w nim. Świadczy o tym m.in. stosunkowo mała liczba zarejestrowanych fizjoterapeutów do tej pory.