Czy pediatra pracujący w POZ będzie mógł po 1 stycznia 2018 roku wypisywać recepty osobom powyżej 18 roku życia (w tym grupie 75+)?

W treści uzasadnienia projektu ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej wielokrotnie wskazywane było, iż ustawa ta nie pogorszy i nie ograniczy w żaden sposób dostępności do świadczeń POZ. Gdyby przyjąć, iż treść art. 6 ust. 3 ustawy z 27 października 2017 roku o podstawowej opiece zdrowotnej - dalej u.p.o.z. wyklucza możliwość incydentalnego (tj. w zastępstwie) udzielania świadczeń POZ dorosłym przez lekarzy pediatrów, a także związanego z tym wystawienia recepty S, oznaczałoby to właśnie zaistnienie takiego ograniczenia.

Wobec tego należy przyjąć, że lekarz pediatra będący lekarzem POZ ma nadal prawo do udzielenia świadczenia zdrowotnego pacjentowi dorosłemu, zaoptowanemu do innego lekarza POZ tego świadczeniodawcy, w tym do wystawiania recepty S.

Art. 43a ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - dalej u.ś.o.z. przyznaje świadczeniobiorcom po ukończeniu 75 roku życia bezpłatne zaopatrzenie w leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne określone w wykazie, na podstawie recepty wystawionej przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej albo lekarza posiadającego prawo wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania zawodu i wystawił receptę dla siebie albo dla małżonka, wstępnych lub zstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa.

Pojęcie lekarza POZ znajduje się obecnie w art. 6 ust. 1 u.p.o.z., zgodnie z którym lekarz POZ to lekarz, który:

  1. posiada tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny rodzinnej albo
  2. odbywa szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie medycyny rodzinnej, albo
  3. posiada specjalizację II stopnia w dziedzinie medycyny ogólnej, albo
  4. posiada specjalizację I lub II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie pediatrii, pod warunkiem ukończenia kursu w dziedzinie medycyny rodzinnej

- z którym Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowę o udzielanie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej albo który wykonuje zawód u świadczeniodawcy, z którym Narodowy Fundusz Zdrowia zawarł umowę o udzielanie świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, wybrany przez świadczeniobiorcę zgodnie z art. 9.

Wedle ust. 2 lekarzem POZ jest także lekarz:

  1. posiadający specjalizację I stopnia w dziedzinie medycyny ogólnej lub
  2. posiadający specjalizację I lub II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie chorób wewnętrznych

- udzielający świadczeń zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej przed dniem 31 grudnia 2024 roku, pod warunkiem ukończenia kursu, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, z zastrzeżeniem art. 14 ustawy z 24 sierpnia 2007 roku o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw.

Lekarz pediatra udzielających świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej jest więc nadal lekarzem POZ, podobnie jak miało to miejsce przed wejście w życie ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej.

Źródłem wątpliwości jest jednak zapewne treść art. 6 ust. 3 tej u.p.o.z., wedle którego lekarz, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, może sprawować opiekę nad świadczeniobiorcą wyłącznie do ukończenia przez tego świadczeniobiorcę 18 roku życia.

Pojęcie "sprawowania opieki zdrowotnej"

nie zostało zdefiniowane ani w przepisach ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ani w ustawie o POZ. Nie ma więc żadnych podstaw, by utożsamiać je z pojęciem udzielania świadczeń zdrowotnych jako takich. Wydaje się ono bliższe konstrukcji przyjmowania deklaracji wyboru, o kutych mowa w przepisach rozporządzenia Ministra Zdrowia z 24 września 2013 roku w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. Stwierdza ono jednoznacznie, iż lekarzem przyjmującym deklaracje wyboru jest lekarz:

  • posiadający tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny rodzinnej lub odbywający szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie medycyny rodzinnej, lub posiadający specjalizację I lub II stopnia w dziedzinie medycyny ogólnej - przyjmujący deklarację wyboru świadczeniobiorców,
  • posiadający specjalizację I lub II stopnia, lub tytuł specjalisty w dziedzinie chorób wewnętrznych - przyjmujący deklaracje wyboru świadczeniobiorców dorosłych,
  • posiadający specjalizację I lub II stopnia, lub tytuł specjalisty w dziedzinie pediatrii - przyjmujący deklaracje wyboru świadczeniobiorców do ukończenia 18 roku życia.

Nie wpływa to na fakt, iż lekarz pediatra, będący lekarzem POZ u danego świadczeniodawcy, ma prawo do udzielenia świadczenia zdrowotnego osobie dorosłej, posiada bowiem przecież przede wszystkim prawo wykonywania zawodu lekarza zgodnie z art. 2 i 5 ustawy z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Uprawnienia lekarza POZ

Przenosząc to na płaszczyznę postanowień ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej trzeba zauważyć, że już przed jej wprowadzeniem art. 43a u.ś.o.z. przyznawał prawo do wystawienia recept z kodem "S" lekarzom POZ "zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami", mimo to jednak w treści komunikatu Ministra Zdrowia z 23 sierpnia 2016 roku stwierdzono, że "recepty na bezpłatne leki mogą być wystawiane seniorom przez uprawnionych lekarzy POZ, którzy udzielają świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej u danego świadczeniodawcy. To oznacza, że uprawniony lekarz POZ może wystawić taką receptę seniorowi spoza swojej listy aktywnej, jeżeli jest on pacjentem innego lekarza POZ zatrudnionego albo wykonującego zawód u tego samego świadczeniodawcy.

Inaczej mówiąc, jeżeli lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, którego senior wybrał (składając deklarację), jest na przykład nieobecny, recepty na bezpłatne leki może mu wystawić inny lekarz POZ zatrudniony albo wykonujący zawód u tego samego świadczeniodawcy lub lekarz POZ zastępujący w udzielaniu świadczeń nieobecnego lekarza. Dotyczy to także sytuacji zastępstwa, gdy lekarz POZ, który prowadzi samodzielnie indywidualną praktykę lekarską, ma urlop lub jest chory."

Drugim istotnym elementem jest fakt, iż w treści uzasadnienia projektu ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej wielokrotnie wskazywane było, iż ustawa ta nie pogorszy i nie ograniczy w żaden sposób dostępności do świadczeń POZ. Gdyby przyjąć, iż treść art. 6 ust. 3 u.p.o.z. wyklucza możliwość incydentalnego (tj. w zastępstwie) udzielania świadczeń POZ dorosłym przez lekarzy pediatrów, a także związanego z tym wystawienia recepty S, oznaczałoby to właśnie zaistnienie takiego ograniczenia.

Wobec tego należy przyjąć, że lekarz pediatra będący lekarzem POZ ma nadal prawo do udzielenia świadczenia zdrowotnego pacjentowi dorosłemu, zaoptowanemu do innego lekarza POZ tego świadczeniodawcy, w tym do wystawiania recepty na bezpłatne leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne określone w wykazie, o którym mowa w art. 37 ust. 1 ustawy z 5 października 2017 roku o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz.U. poz.1844). Wobec braku precyzyjnej relacji pojęciowej pomiędzy przepisem art. 6 ust. 3 u.p.o.z. a pozostałymi przepisami tej ustawy oraz u.ś.o.z., należałoby jednak oczekiwać zajęcia oficjalnego stanowiska w tym przedmiocie przez Ministra Zdrowia, choćby w celu uniknięcia odmiennego interpretowania tej kwestii przez poszczególne oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia, uprawnione do kontroli prawidłowości wystawiania recept refundowanych.